İnsanda Sinir Sistemi
İnsanlarda çok fazla sinirler bulunmaktadır. Bugünkü makalemizde sinir sistemlerini ele alacağız. Kaç tane sinir sistemi var? Bu sorumuza yanıt bulacağız. İnsanlardaki sinir sistemleri ikiye ayrılır.
1. Merkezi sinir sistemi.
2. Çevresel sinir sistemi.
Merkezi sinir sistemi kendi içerisinde ikiye ayrılıyor
1.1) Beyin, 1.2) Omurilik.
1.1) Beyin
Beyin ise ön, orta ve arka beyin olmak üzere üç kısma ayrılır. Ön beyin ise uç ve ara beyin diye ikiye ayrılır. Arka beyin ise omurilik soğanı ve beyincik olarak ikiye ayrılır. Sayısız nöronların birleşmesi ile bin üç yüz ve bin beş yüz gram arasında oluşun merkezi sinir sistemi organlarından biridir. Beynin işlevlerinden bir tanesi görmemizi sağlar. İşitmemizi sağlar. Tepki vermemizi, koklama yeteneğimizi, düşünme gücümüzü ve hafızamızın meydana geldiği yerdir.
Beynin Yapısı
Beyin, bağ dokudan meydana gelen Meninges ismi verilen üç katlı zarla sarılmıştır.
Sert zar: Beyni dışarıdan gelen zararlı şeylere karşı korumaktadır. Beyni kafatasına bağlamaktadır ve sert zar kafatası kemiğine yapışıktır.
Örümceksi zar: İki zar arasında bağlantı noktasıdır. Üstteki sert zarı alttaki ince zarı birbirinebağlar.
İnce zar: İçerisinde zengin kan damarları bulunmaktadır.
Bu damarlar beyni beslemektedir. Bu zar tüm girintili ve çıkıntılı yerlerde mevcuttur. Beyin omurilik sıvısı ise ince zar ile örümceksi zar arasında yer almaktadır.
Beyin Omurilik Sıvısı (BOS)
Sinir gözeleri ve kan arasında madde değiş tokuşu gerçekleşir. Beyni herhangi bir darbeye karşı koruma işlemi görür. Beyin omuriliği sıvısı iyonların dengede olmasını sağlar. Merkezi sinir sistemi için önemli bir görevi üstlenmektedir.
1.2. Omurilik
Omurilik, omurga kanalının içinde bulunmaktadır. Omurların bir araya gelerek birleşmesinden oluşmaktadır. Omurilik soğanından başlamaktadır. Kuyruk sokumuna kadar devam eden sinirlerdir. Bağ dokusundan yapılmaktadır. Üç katlı zarlarla sarılmıştır. Orta bölümde omurilik kanalı bulunmaktadır. Beyin omurilik sıvısı da bu bölümdedir. Beyindeki durumun tam tersi bir durumdur. Omurilikte dış kısmında beyaz bir madde iç kısmında ise boz bir madde bulunmaktadır. Duyu nöronları omuriliğin arka çıkıntısında girmektedir. Ön çıkıntısı bölümünden de motor nöronları çıkış yapmaktadır.
Omuriliğin Görevleri
- Beyne gitmekte olan sinirler duyu organlarından gelmektedir. Bu sinirler omurilikte çapraz bir şekil alır.
- Duyu organlarından aldığı uyarıcıları beyne iletmektedir.
- Organlara iletilen uyartıları efektör yardımı ile sağlarlar. Bu uyartılar beyinden gelmektedir.
- Bazı reflekslerin merkezlerini omurilik bulundurmaktadır.
- Bu durum beyinden bağımsız olarak gerçekleşmektedir.
Refleksler
Belirli bir uyarana karşı aniden istemsiz olarak gösterilen tepkilere refleks adı verilmektedir. Örneğin; diz kapağına bir tokmak ile vurulduğunda diğer bacağında aniden havaya doğru kalkmasıdır. Burada iki nöron görev alır. Duyu ve motor nöronları, duyu nöronları sayesinde omuriliğe uyartılar gitmektedir. Bu uyartılar direk motor nöronuna gider ve oradaki kaslara uyarıda bulunur. Refleksler içerisinde üç adet nöron vardır. Bunlar duyu, motor ve ara nöronlardır. Reflekslerin bazıları doğuştan edinilmiştir. Bazıları ise sonradan öğrenilmiştir.
-Doğuştan gelen refleksler
- Göz kırpmalar,
- İnsanların hapşırmaları,
- Yeni doğan bebeklerin süt emmeleri,
- İnsanlarda aniden öksürmelerin meydana gelmesi,
- Göz bebeklerin büyüyüp küçülmesi gibi doğuştan gelen reflekslerdir. Sonradan kazanılması imkânsızdır.
-Sonradan kazanılan refleksler
- İnsanların günlük faaliyetlerinden araba sürmek,
- Bisiklet sürmek,
- Kadınların örgü örmeleri,
- Yüzme,
- Dans etmek,
- Limonun insanların ağızlarını sulandırmaları.
2. Çevresel Sinir Sistemi
Çevresel sinir sistemde kırk üç çift sinir vardır. Bunların on ikisi beyindedir. Otuz bir çifti ise omurilikte yer almaktadır. İşleyişi bakımından çevresel sinir sistemleri somatik sinir sistemi ve otonum sinir sistemi diye ikiye ayrılmaktadır.
2.1) Somatik Sinir Sistemi
Kendi isteğimizle yaptığımız eylemleri yönetmektedir. Duyu ve motor nöronlardan oluşmaktadır. Bu sinir sisteminin yöneticisi beyindir. Koşmak, yüzmeyi istemek, şarkılar söylemek beyin istediği için yapılmaktadır.
2.2) Otonom Sinir Sistemi
Kendi isteğimizin dışında yaptığımız eylemleri yönetmektedir. Motor nöronlardan oluşmaktadır. İç organların çalışmasını sağlar bu sinirler. İkiye ayrılmaktadır. Sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi olarak.
